Unutrašnja i spoljašnja aktivnost pčela je vezana za nekoliko etapa, i to: razvitak za glavnu pašu, razmnožavanje (rojenje), stvaranje zaliha hrane i priprema za zimovanje. Sve te aktivnosti programirane su biološkim instinktima pčela, a uslovljene su geografskim položajem njihovog staništa, klimatskim i hidrološkim uslovima, kao i tempom i karakterom razvitka i godišnjeg ciklusa pojava u živoj prirodi. To se odnosi i na fenologiju-cvetanje medonosnog bilja, kao izvora hrane za njihovo održavanje u prirodi, odnosno rad i razvoj. [1]
Zato u pčelarstvu čovek teži da spozna biološke osobine pčela i njene navike da bi, koristeći se svojim znanjem i svesnim aktivnostima, pomogao njihovo održavanje i sinhronizovanom kombinacijom metoda pribavio sebi dragocene pčelinje proizvode. Tim pre kada se zna da svako pčelinje društvo u isto vreme nema isti nivo razvijenosti niti stanje u košnici i da su njihove međusobne razlike višestruke: starost, stvaranje rezervi hrane i slično. [1]
Od prastarih vremena pa do danas med je, kao osnovni pčelinji proizvod, sve više pobuđivao interes čoveka za njegovu proizvodnju i upotrebu. U početku kao omiljeni slatki proizvod, odnosno korisna hrana, a kasnije i kao lek. Time je interes čoveka za upoznavanje pčele bivao sve veći što je poprinelo otkrivanju i drugih proizvoda koji se dobiju od pčela. Prema tome, osnovna ideja vodilja bila je i ostala interes koji čovek ostvaruje od rada sa pčelama. Tako se do savršenstva razvio način bavljenja pčelarstvom, odnosno proizvodnjom pčelinjih proizvoda i preparata na bazi pčelinjih proizvoda. Time je postala nemerljiva i raznovrsna korist koju čovek, u današnjim uslovima, ima od pčela.[1]
Poznato je da pčele proizvode dragocene i nezamenljive proizvode i to: med, polenov prah i propolis (koje sakupljaju iz prirode) i matični mleč, vosak i pčelinji otrov (koje luče iz svoga tela) i oprašuju veliki broj kultivisanih i divljih biljaka.[1]
Pčelarstvo je delatnost koja oplemenjuje, kako čoveka-pčelara, tako i njegovu okolinu.
Iako je pčelarstvo dosta specifična delatnost, za razliku od mnogih drugih, njime se mogu baviti svi bez obzira na uzrast, pol i zanimanje, shodno njihovim sklonostima i opredeljenjima. Ovo iz razloga što u pčelarstvu postoje hobisti, amateri i profesionalci, čime se svakom potencijalnom pčelaru pruža mogućnost izbora varijante koja mu u datom trenutku i uslovima najviše odgovara. Takođe, omogućen je i postepen prelazak iz jednog oblika u drugi, odnosno u veći ili manji oblik angažovanja kapaciteta u odnosu na postojeći, što mu daje posebnu prednost.[1]
Osim toga, pčelarstvo pruža veliko zadovoljstvo i omogućuje boravak u prirodi, odnosno rekreaciju i očuvanje zdravlja, razvija ljubav prema prirodi, odnosno rekreaciju i očuvanje zdravlja, razvija ljubav prema prirodi, druželjubivost i podizanje ekološke svesti.[1]
Poznato je da na zemljinoj površini postoji mnoštvo raznih biljaka koje su milionima godina bile u uskoj vezi sa medonosnom pčelom kao delom naše sveukupne životne sredine. Tako se i do granica zavisnosti razvio uzajamni i koristan odnos između biljaka i pčela. Pčele oprašuju biljke, a one im za uzvrat obezbeđuju nektar i polenov prah. Ovaj biološki fenomen čovek je na određenom stepenu razvoja nauke i tehnologije iskoristio obostrano. Od voćaka i kultivisanih biljaka, uz pomoć pčela, dobio je povećanje prinosa plodova i semena, a od pčela njene dragocene proizvode koje iskorišćava kao hranu i lek, što ukazuje na pčelarsku raznovrsnost u privređivanju.[1]
Tako je pčelarstvo uspostvljeno kao multidisciplinarna delatnost kojom se u okviru svog domena bave razne naučne discipline kao što su: biologija, agronomija, veterina, organizacija i ekonomija. Time se pčelaru nameće kao neminovnost ovladavanje potrebnih znanja iz navedenih oblasti, jer je njegova uloga na pčelinjaku tehničko-tehnološkog karaktera i on time postaje tehnolog.[1]
Zbog toga proizilazi činjenica da je za pčelara neophodno, bez obzira na stručnu osposobljenost iz pojedine oblasti, poznavanje osnovnih činjenica i pojmova vezanih za pčelarstvo u celini kako bi što uspešnije obavljao sve potrebne radnje i upravljao pčelinjakom na najbolji način. Tako će pčelar postati tehnolog koji upravlja tehnološkim procesima i usaglašava ih sa biološkim zahtevima pčela i klimatskim i fenološkim uslovima.[1]
Osnovno što svaki potencijalni pčelar treba da zna je da se pčelarstvom mogu baviti samo lica koja nisu alergična na ubod pčele. Uzalud sve želje i ambicije, alergija je nešto što dovodi u opasnost pčelarevo zdravlje, pa čak u nekim slučajevima i život i zato je, pre bilo kakvog početka rada sa pčelama, potrebno ispitati reakciju organizma na ubod pčele.[1]
U savremenom pčelarstvu treba mnogo više rada i ulaganja. Iz tog razloga je potrebno da početnik stupi u kontakt sa nekim pčelarom u okruženju ili pročita neku dostupnu knjigu iz pčelarstva i upozna se sa osnovnom problematikom pčelarenja, te nakon toga donese odluku da li će pristupiti nabavci pčelinjih društava. Pri tome treba znati da je pčelarenje vrlo ozbiljan posao koji zahteva kontinuitet u radu sa pčelama, odnosno određeno radno vreme koje se prilagođava uslovima i potrebama pčelinjaka, kao i za avaki drugi posao i da tu nema improvizacije.[1]
U pčelarstvu postoje izvesni rizici sa kojima se mora računati, kao i kako se zaštititi od tih rizika ili ih svesti na najmanju meru. U pojedinim godinama ili slučajevima dogodi se da umesto da cedimo med, pčele treba prihraniti da ne bi uginule od gladi, jer usled raznih meteoroloških i hidroloških uticaja u prirodi nema paše, a u košnici potrebnih zaliha hrane. Zaštita pčela od raznih bolesti, parazita ili štetočina u savremenom pčelarstvu nameće se kao neophodna zaštita i tehnološka mera.[1]
Ako se odlučite da pčelarite, potrudite se da što brže i više uđete u tajne pčelarske proizvodnje i tehnike rada. Ne nabavljajte veliki broj pčelinjih društava, pre nego ovladate potrebnim znanjima i iskustvom.[1]
Poznato je da naša zemlja, za razliku od nekih zemalja u Evropi, ima vrlo povoljne uslove za pčelarstvo, odnosno da raspolaže velikim prirodnim bogatstvima izraženim u raznovrsnosti medonosnog bilja i drveća i vrlo povoljnim klimatskim, odnosno fenološkim i hidrološkim uslovima.[1]
Bavljenje pčelarskom proizvodnjom kao osnovnom delatnošću može biti usmereno u više pravaca i to:
Proizvodnja pčelinjih proizvoda omogućuje pčelaru izbor modela i vrste proizvoda prema njegovim najoptimalnijim uslovima. Orijentacija može biti ciljano usmerena na proizvodnju jednog ili dva, mada u izuzetnim slučajevima i više proizvoda. Takođe, uz proizvodnju pčelinjih proizvoda mogu se uzgajati matice i rojevi kao sporedna delatnost.[1]
Proizvodnja visokokvalitetnih matica pruža mogućnost uže specijalizacije pčelara, kao osnovne delatnosti i na proizvodnju meda i mleča kao sporedne delatnosti.[1]
Značaj pčelinjih proizvoda i ljekovitog bilja u apiterapiji postaje sve više izražen, a proizvodi sve traženiji, tim više što je svuda u svetu dat poseban naglasak na proizvodnju ekološki čiste (ispravne) hrane. Zato pčelari moraju ovo što bolje shvatiti i učiniti dodatni napor na širenju lepeze raznih proizvoda na bazi pčelinjih proizvoda i lekovitog bilja, što, takođe, može postati uža specijalizacija ili dopunska delatnost. [1]
U našoj praksi udomaćena je bila podela pčelarske delatnosti prema broju pčelinjih društava:
Tokom vremena ta granica je pomerena za amatere do 100, a profesionalce preko 100 pčelinjih društava. [1]
U nekim zemljama (Amerika, Australija, Kanada i sl.) amatersko pčelarstvo se računa do 500 pčelinjih društava, a preko tog broja profesionalizam, koji dostiže desetine hiljada pčelinjih društava. Pored toga, prihodi na osnovu oprašivanja raznih poljoprivrednih kultura i voća znatno nadmašuju one na osnovu meda.[1]
U našim uslovima retki su slučajevi da neko poljoprivredno gazdinstvo plaća pčelarima da dovezu pčele na njihove plantaže radi oprašivanja zasejanih kultura ili voćnjaka, te se prihodi u najvećoj meri ostvaruju na osnovu prodaje pčelinjih proizvoda. [1]
Pčelarstvo je veoma složen i odgovoran posao, te zahteva dosta znanja, umeća i ažurnosti u radu. Samo blagovremeno urađeni poslovi mogu dati očekivani rezultat.[1]
Kod hobista prosečni prinosi po košnici na stacionarnom pčelinjaku, na bazi višegodišnjeg proseka, kreću se oko 10-12kg, što bi za 10 košnica iznosilo oko 100-120kg. [1]
Na amaterskom pčelinjaku na bazi proseka od 10-15kg, što bi za 50 košnica iznosilo oko 500-750kg. [1]
U profesionalnom pčelarenju, gde se računa sa intenzivnim načinom pčelarenja, prinosi se mogu očekivati sa dve do tri paše i njihov prosek iako relativan može se kretati oko 30-40, pa i više po košnici, što za 100 pčelinjih društava iznosi oko 3.000-4.000 kg meda. [1]
Treba napomenuti da se ovi proseci razlikuju od regiona do regiona i da su uslovljeni, pored ostalog, kako klimatskim tako i hidrološkim i fenološkim uslovima. Na žalost, zbog promene i neuravnotežene klime koja nepovoljno utiče na razvoj medonosnih vrsta bilja tokom sezone, poslednjih godina često se desi da prinosi budu ispod navedenih. [1]
Da bi pčelar mogao da radi na pčelinjaku, neophodna su mu osnovna znanja iz oblasti pčelarstva. To se, pre svega odnosi na poznavanje svih članova pčelinjeg društva, raspored ramova u košnici, razvojne stadijume i biologiju pčele. [1]
U pčelarstvu postoje rasni problemi, nekad su to problemi praćeni nedostatkom hrane usled nedostatka paše kad društvo treba prihraniti, ili kad ga treba zaštititi od varoe ili nekih drugih bolesti, a mogu biti i iz osnova gubljnja matice iz raznih razloga. Tako se desi da društva oslabe ili uginu pre nego pčelar shvati da bi nešto trebalo preduzeti. Zbog neupućenosti i sporosti u ovladavanju pčelarskom problematikom nekima se dogodi da i u najboljoj paši izgubi prihode, jer im se društva izroje i umesto da vrcaju med, rojevi im izleću iz košnica i neke od njih ne uspeju uhvatiti pa time pretrpe i nove gubitke. [1]
